De mannen die ons een fijn woonklimaat geven

Een kijkje in de wereld van bomenbeheer en -onderhoud

In de hitte van de afgelopen zomers is er niets zo fijn als de schaduw van een boom. Dat we in de gemeente Apeldoorn kunnen genieten van zoveel bomen is echter helemaal niet zo vanzelfsprekend. Zo staan er in onze gemeente maar liefst 71.000 bomen die worden onderhouden door de mensen van de bomenploeg . Namens beheer en onderhoud zijn Ernst Jan Mulderij (vakspecialist groen) en Peter Huis in ’t Veld (technisch beheerder bomen) dagelijks bezig met het bomenbeheer en -onderhoud van gemeentelijke bomen.

Zorgplicht voor onze bomen

In de wet is vastgelegd dat bomen, door de eigenaar, zorgvuldig onderhouden moeten worden. Peter vertelt: “Iedere gemeente is verplicht om bomen gezond en veilig te houden. Hier geven we bij de gemeente Apeldoorn invulling aan met ons ‘handboek bomen’ en het ‘bomenpaspoort’. In het handboek staat onder meer dat iedere boom eens in de vier jaar wordt gecontroleerd. Na iedere controle worden de gegevens van de bomen genoteerd in het bomenpaspoort. Hierin staan ook de zogenaamde attentiebomen die meer aandacht verdienen en ieder jaar worden gecheckt.”

Bedreigingen voor de boom

Er zijn veel bedreigingen voor bomen zoals verhardingen, ondergrondse kabels, woningbouw en verkeer. Ernst Jan vertelt: “Bedreigingen tasten vaak op de lange termijn de gezondheid van bomen aan. Een teken van een ongezonde boom is vaak dat er zwammen op de stam groeien. Zwammen zijn in de meeste gevallen niet goed voor bomen, maar zijn niet altijd schadelijk. Het komt soms voor dat bewoners zwammen verwijderen, maar dit is juist niet de bedoeling. We signaleren deze het liefst zelf zodat we de situatie kunnen beoordelen. Als we vervolgens signaleren dat een boom niet meer gezond is, of zelfs onveilig is, kan er besloten worden dat de boom wordt gekapt.

Kappen en vervangen of juist niet?

Bomen worden gemiddeld zo’n 100 jaar oud. Wanneer de boom op is, wordt deze gekapt. Voor iedere boom die gekapt wordt, wordt niet standaard een nieuwe boom geplaatst. Ernst Jan legt uit: “Wanneer een boom gekapt wordt, kijken we eerst hoe de situatie in de wijk is. Soms krijgen andere bomen hierdoor juist meer ruimte om te groeien. We gaan dus voor kwaliteit van de bomen, niet voor kwantiteit. Bij elke nieuwe boom wordt er zorgvuldig gekeken of er zowel ondergronds als bovengronds voldoende ruimte is. De steeds drukker wordende ondergrondse situatie met kabels en leidingen geeft soms belemmeringen. Waar mogelijk maken we ruime boomgroeiplaatsen. De grond wordt goed los gemaakt en voorzien van voldoende organische stof. Dit is noodzakelijk om het regenwater en water vanuit de watergiften langer vast het houden. In gebieden waar het ondergronds druk is, bijvoorbeeld in de binnenstad, worden vaak ondergrondse boombunkers gebruikt om de bomen te beschermen.”

“Wanneer we nieuwe bomen plaatsen, kijken we vooruit naar het veranderde klimaat. En passen we boomsoorten toe die zich goed ontwikkelen onder drogerere omstandigheden. Enkele voorbeelden hiervan zijn: acacia’s, tamme kastanjebomen, honingbomen of tulpenbomen. We zijn terughoudend met het plaatsen van eikenbomen in verband met de eikenprocessierups.”

Verschillende typen onderhoud

De bomen in de gemeente Apeldoorn worden door onderhoud in de best mogelijk conditie gehouden. Peter vertelt: “We hanteren twee verschillende typen onderhoud, namelijk: begeleidend snoeien en onderhoudssnoei. Door begeleidend snoeien kunnen bomen in een stedelijke omgeving blijven staan. Hierbij snoeien we de stammen zodat de takken tot maximaal 4.60 meter rijhoogte doorhangen en verkeer er dus ongestoord onderdoor kan rijden. Onderhoudssnoei houdt in dat we dode en slechte takken verwijderen. Naast de onderhoudswerkzaamheden boven de grond, geven we de bomen ook onder de grond veel aandacht. Zo brengen we bijvoorbeeld extra lucht en organische stoffen in de grond. Waar mogelijk, laten we zoveel mogelijk organische stoffen als bladeren bij de bomen liggen.”

Betrokken bewoners met aandacht voor bomen

In het openbaar, maar ook zeker bij bewoners thuis staan vele bomen die al 80 jaar of ouder zijn. Deze bomen krijgen de titel ‘bijzondere bomen’. “Deze bomen mogen niet zomaar gekapt worden en in een straal van tien meter mogen er, zonder vergunning, geen andere dingen worden geplaatst”, vertelt Peter. “Particulieren kunnen subsidie krijgen voor het onderhoud van deze bijzondere bomen. We willen bewoners dan ook graag vragen om deze bijzondere bomen bij ons te melden. Dit kan via de website van de gemeente. Wanneer bewoners klachten hebben over bomen kunnen ze dit via het algemene nummer van de gemeente melden. De wijkbeheerder kijkt op basis hiervan wat de situatie is. Kan hij het niet oplossen, dan worden wij ingeschakeld. We kijken wel eerst wanneer er weer onderhoud uitgevoerd gaat worden. Is dat bijvoorbeeld al over een jaar? Dan gaan we niet direct over tot actie. Tenzij de veiligheid in het geding is natuurlijk.”

Trots op prachtige bomen in Apeldoorn

In 2018 was Apeldoorn de Europese bomenstad. Het laat zien dat de bomen hier structureel op een goede manier worden beheerd. Dit houden we graag vol, maar het is uitdagend. Ernst Jan vertelt: “Het blijft een uitdaging om een prettig woonklimaat op de lange termijn te realiseren. Een boom die je vandaag plant, wordt alleen maar meer waard.” Peter vervolgt: “Ondanks de drukte in de stad willen we oude bomen graag behouden. Dit is niet altijd makkelijk, maar wij zien het als een mooie uitdaging. Wij zijn ervan overtuigd dat bomen bijdragen aan het woonplezier en de gezondheid van de bewoners van de gemeente Apeldoorn.”